Een ‘stofzuigerchallenge’, een modeshow en een polo-evenement. Afgaand op de reeks activiteiten op het Amsterdamse museumplein in de maand september gaat het festivalseizoen naadloos over in het evenementenseizoen. Onder bewoners en omwonenden leidt dit gebruik van de openbare ruimte tot protest. Ook in andere wereldsteden staan bewoners en actiegroepen op: ze willen de commerciële exploitatie van de openbare ruimte door festivals en evenementen terugdringen. Vier voorbeelden.
Chicago: omwonenden strijden tegen jaarlijks festival in hun park
Riot Fest begon in 2005 als een punk- en rockfestival op meerdere locaties in de stad. In 2012 verhuisde het steeds groter wordende en jaarlijkse festival naar het Humboldt Park in Chicago. In 2015 kwam serieus protest op gang tegen de geplande editie van Riot Fest, nadat de editie van 2014 voor 182.000 dollar schade had aangericht. Het herstel daarvan werd pas maanden later opgestart en duurde vervolgens meerdere weken. Daarna werd besloten dat Riot Fest allerlei voorzieningen moest treffen om schade aan het park te voorkomen, zoals het aanleggen van drainage en het aanbrengen van bodembeschermende lagen.
In de jaren daarna groeide het verzet van de omwonenden tegen Riot Fest in Chicago dat inmiddels van twee naar drie dagen was uitgegroeid. De buurt had verschillende bezwaren: afgezien van de beschadiging van het park en de geluidsoverlast, was voor op- en afbouw van het festival een periode van meerdere dagen nodig en werden omliggende straten gedurende negen dagen afgesloten. In 2016 leidde de claim van Riot Fest op het park tot 700 handtekeningen in 24 uur. De bezwaarmakers hadden de steun van ‘alderman’ (wethouder) Roberto Maldonado, die onderstreepte dat de omgeving last had van de verstoring en dat het park schade leed. De organisatoren van Riot Fest gebruikten argumenten als ‘we hebben al 152.000 dollar in het park geïnvesteerd’ en ‘we hebben nog plannen voor 30.000 dollar.’ Ook beloofde de organisatie dat zij de veroorzaakte schade aan het park zou repareren.
Berlijn: Lollapalooza moet steeds op zoek naar nieuwe locatie
Lollapalooza is een grootschalig festival dat al 25 jaar een groot succes is in de VS en dat voor het eerst in 2015 in Duitsland plaatsvond, op het voormalige vliegveld Tempelhof. Omdat in de enorme hangars van het vliegveld migranten werden gehuisvest, moest Lollapalooza al na de eerste editie op zoek naar een nieuwe locatie.
Toen in augustus 2016 bekend werd dat het Treptower-park in Berlijn (aangelegd eind 19e eeuw als gedenkplaats en in 2010 voor meer dan 13 miljoen euro gerestaureerd) de nieuwe locatie zou worden, waren binnen een dag meer dan 1.000 bezwaarschiften ingediend. Toch ging het tweedaagse festival begin september 2016 met 45 bands en 140.000 bezoekers door. De organisatie werd daarnaast door de gemeente verplicht om aan de ruim 1.600 (!) meest getroffen bewoners uit de buurt hotelovernachtingen aan te bieden, mits het geluidsniveau een halve meter voor het geopende raam minimaal 80 dB bedroeg. Ook moest de organisatie van Lollapalooza een waarborgsom van drie miljoen euro storten. Het park was gedurende 16 dagen bezet voor opbouw, tweedaagse acts en afbouw. Het werd grotendeels in gehavende en vooral vervuilde staat achtergelaten.
Op basis van deze uitkomsten werd voor de editie van 2017 Rennbahn Hoppegarten aangewezen als locatie (wat opnieuw tot verzet leidde en tot een chaotisch einde). Dit jaar vindt het festival plaats in het Olympiapark Berlin. Ook dat roept weerstand op.
Londense parkvrienden verzetten zich tegen asociaal festival
In juli 2015 vond in het Londense Finsbury Park het jaarlijkse, driedaagse Wireless Festival plaats, dat per dag 50.000 bezoekers
trekt. Na afloop werd het park achtergelaten vol lachgaspatronen en glasscherven; het grasveld werd na afloop betiteld als ‘Serengeti’. Het verzet tegen dit event kwam ook op gang doordat in 2015 grote groepen jongeren het terrein bestormden om illegaal binnen te komen.
Dit alles was voor de ‘Friends of Finsbury Park’ aanleiding om een campagne tegen de editie van 2017 op te zetten. De omwonenden vinden het festival ‘oversized’, een magneet voor asociaal gedrag (het terrein bestormen, geweld gebruiken, afval
dumpen en de omgeving als toilet gebruiken) en een bron van geluidsoverlast. En last but not least: ze stellen zich teweer tegen het onttrekken van een derde van het gehele park aan de openbare ruimte.
De druk op de organisatie om verantwoordelijkheid te nemen neemt toe en de vriendenclub van Finsbury Park probeert net als bij Mokum Reclaimed via de officiële weg druk uit te oefenen: via een een wet uit 1890 die stelt dat openbare parken niet meer dan 12 dagen per jaar gesloten mogen zijn.
Elders in Londen: Field Day levert verzet op
Ook een andere Londense festivallocatie staat onder druk. Nadat het festival Field Day elf jaar lang in het Victoria Park plaatsvond, zal dat nu gehouden worden in het Brockwell Park. Field Day wordt gepresenteerd als een meerdaags ‘indie’ festival waar underground DJ’s en acts uit landen als Syrië en Soedan kunnen doorbreken. In het Victoria Park vond ook al het Lovebox festival (onderdeel van Live Nation, de grootste concertorganisator ter wereld) dat net als Field Day gedwongen moest verkassen: in het VK moeten festivals via een tenderprocedure inschrijven op locaties.
De belangengroep Brockwell Park Community Partners verzet zich tegen de komst van festivals. Ze vrezen voor schade door de grote bezoekersaantallen en door de opbouwactiviteiten, waarbij er vrachtwagens af en aan rijden. Het park had eerder al grote schade opgelopen door Sunfall, een dancefestival – de organisatie had om acute problemen met crowd control te voorkomen onder meer parkmeubilair uit de grond gerukt. Ander bezwaar van de belangengroep: Field Day en de gemeente onthielden bewoners van informatie over vergunningen en besluitvorming.
Tekst: Erik Bouwer